LMdK - Hejmar 16

Guleyên kujer, dibe yên şiîyan bin, dibe yên sunîyan; dibe yên nêrînnerman bin, dibe yên nêrînhişkan, dibe yên hevalbendên rojava bin, dibe yên "dij-emperyalîstan". Kesên dimirin jî her wisa. Lê belê rejîmên ku guleyan direşînin hemû dişibin hev. Rejîma Trablûsê karî utopyaya xwe ya ji bo şoreşa cîhanê, bi kontrola sînorên Yekîtîya Ewropayê biguherîne (1).

Eger em çavekî li dokumentên Wikileaksê, yên der barê siyaseta Amerîkayê ya hemdemî, ya sebaret kurdan, bigerînin, em dê bibînin ku pirsa kurd di siyaseta amerîkî ya Rojhilata Navîn de cihekî mezin nagire. Lê hin işaretên der barê helwestên partî û hêzên kurd li Iraq, Tirkiye û Îranê wê sûdwer bin ku mirov siyaseta amerîkî ya îro û di pêşeroja nêzîk de ya li herêmê jî şirove bike.

Erdoğan, Almanya û Entegrasyon

Serokwezîrê Tirkîyeyê Recep Tayyip Erdoğan roja 28ê sibatê çû bajarê Düsseldorfê ya Almanyayê û ji bo tirkên ku li vî welatî ne, axaftinek kir. Erdoğan di axaftina xwe de got ku divê tirk pêşî hînî tirkî paşê hînî almanî bibin û heger ji tirkan bê xwestin ku ew dev ji çanda xwe berdin, ev yek dê bibe binpêkirina hiqûqa navneteweyî.

Di 9ê adara 1849ê de li bajarê Îtalya Mîlanoyê operayeke bestekarê navdar Giuseppe Verdi hat pêşkeş kirin. Navê lîstikê "Nabucco" bû. Verdi di vê lîstikê de ku ji Încil û Tewratê sûd wergirtiye, qala şahê navdar ê babîlî Nebukednezzar dikir. Jixwe navê orjînala berhema Verdi ku bi vê navdar bû, "Nabucodonosor" e. Lehêngê dîrokê, avakarê "baxçeyên mêwê" ku berhema sereke ya mirovahîyê ye, cihûyan ji Babîlê derdixe û wan sirgûn dike. Ne tenê ev, herwiha heya Jerusalem, di lîstikê de wekî Yeruşalimê tê bi nav kirin, diçe cihûyan dîl digire.

Li dora meseleya Florence Cassezê, welatîya fransî ku edaleta meksîkî ew bi şêst salên girtîgehê mehkûm kir, ji bo hevkarîya revandinê, Parîs li cihê xwe nasekine. Li ser vê meseleyê, Meksîka ji ya xwe danakeve û ser-xwebûna xwe derdixîne pêş. Lê belê, li hember DYAyê, ew pir nermtir xuya dibe.

Ji sala 2006ê ve ango ji dema ku serokdewlet Calderón bû desthilatdar û vir ve, dîplomasîya meksîkî alîyê Waşîngtonê digire. Ev yek bi xurtî berevajîyê serxwebûna ku Brezîlya beramberî Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê nîşan dide, ye.

Dema Meksîka tê gotin, êdî mezinahî nayê bîra mirovan: Li gor kovara hefteyî ya lîberal The Economistê, "di nişîvîyeke pir bi meyil re berjêr tê xwarê" (10ê tîrmeha 2010ê), li gor Financial Timesê civakeke "li ber têkçûnê" ye (30ê hezîrana 2010ê), li gor kovara şîlîyî America Economía aborîyeke "dişemite" ye ku krîzên dêwa bakûrê Amerîkayê ji hemûyên din bêhtir bandor lê kiriye (tebaxa 2010ê).

Li kanûna 2010ê, Afrîkaya Başûr talîyê tevlî welatên koma BRICê bû -Brazîl, Rusya, Hindistan û Çîn. Bê guman, xebatên sazîyeke din, IBSA a ku heft sal berê hatibû ava kirin û jixwe Brazîlya, New Delhî û Pretorya di xwe de vedihewandin, ev berfirehî hêsan kir. Hevkarîya Başûr-Başûr zêde dibe.

Ji cerga ku di civîna bilind ya Evianê de (hezîrana 2003yê) hate pêşnîyaz kirin ku endamên G8ê (Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê, Japonya, Almanya, Fransa, Brîtanya, Îtalya, Kanada û Rûsya) "dîyalogeke berfirehtir" digel dewletên din (Çîn, Hindistan, Malezya, Cezayîr, Erebistana Suûdî, Misir, Afrîkaya Başûr, Nîjerya, Senegal, Brezîlya, Meksîka) bi rê ve bibin, ji bo nûkirina awayê birêvebirina cîhanê prosedurên şêwra di navbera dewletan her ku çûye komplekstir û fermîtir bûne.

Ji sê armancên ku IBSAyê ji cerga avabûna xwe ya sala 2003yê dane ber xwe –hevkarî û rêkxistina siyasî li ser kêşeyên navneteweyî, duristkirina komên xebatê û alîkarîya bo welatên li ser rêya geşedanê– ya sêyem bêhtir rê dide nirxandineke konkret. IBSA Facility Fund for Poverty and Hunger Alleviation [Fona IBSAyê ji bo Kêmkirina Xizanî û Birçîtîyê], ku sala 2004ê hatiye avakirin, alîkariya darayî dide wan projeyên qeware-biçûk û qeware-navîn ku tê heye di çarçoveya herêmî û derveyî herêmî de derav û delîveyê vekin û bibin nimûne bo "emelên baş" (1).