LMdK - Hejmar 21

Bûyerên pêşnedîtî yên ku halê hazir cîhana ereb dihejînin û kirin ku rejîmên li Tûnis û Misirê hilweşin û bi îhtîmaleke mezin wê bibin dawîya rejîma eşîra Qedafî li Lîbyayê jî, dikin ku raya giştî a cîhanê berê xwe bide dewletên din ên ereb.

Siyaseta derve ya hikûmeta AKPê li hundir û li derveyê welêt bi awayekî bi îxtîlaf tê gotûbêj kirin. Li navenda vê nîqaşê ev pirs heye: Ka gelo rêkenûdana ber xwe ya esasî yan jî berdewamîya vê siyasetê dîyar dikin? Gotara li ber destê we elaqedarî vê gotûbêjê ye û giranîya xwe dide ser konsepta Wezîrê Karê Derve yê tirk Ahmet Davutoglu ya bi navê "kurahîya stratejîk" ku pê stratejîya xwe ya siyaseta derve derdibire: Berê xwe ji siyaseteke têra xwe pasîf, yekalî vediguhere û dide yeke dînamîk û piralî.

Gengeşîya li ser kêmkirina deynê Amerîkayê yê ku serok Barack Obama û piranîya komarxwazên Kongreyê tîne hemberî hev, mijara bingehîn vedişêre: Obamayê ku nema karî li hemberî dijberên xwe, xwe ragire, bi carekê paş de gav avêt û qebûl kir ku zêdetirî sê çarîkên çavkanîyên butçeya deh salên pêşîya me, ango 3 000 mîlyar dolar, bi rêya kêmkirina butçeyên civakî, bên bi dest xistin. Dihat payîn ku rasta amerîkî wê bi vê serkevtinê têr û kêfxweş bibûya, lê belê ew hertim zêdetir dixwaze. Ew her tiştî dixwaze.

Ragihandina xweserîyê ya Kongreya Civaka Demokratîk a 14ê tîrmehê di ber sîya pevçûna navbera artêşa tirk û gêrîlayên PKKyê ya li Farqîna Amedê de ma û ne li cem raya giştî ya navneteweyî, ne jî li cem çapemenîya cîhanê deng veda. Rojnameya Îsraîlî Jerusalem Post di 23ê tîrmehê de gotarek sebaret bi vê bêdengîyê weşand. Gotara ku bi îmzeya edîtoryal hatiye weşandin dibêje "Ragihandina yekalî ya xweserîya kurdan a li Tirkîyeyê bi bêdengîya mirinê hat pêşwazî kirin. Dinyayê ev yek paşguh kir."

Pevçûnên navbera sunî û elewiyan li Humisê tengezariyên olî û rîskên şerekî navxweyî raxistin pêş çavan. Li gel vê yekê jî, piraniya xwepêşandanan rê nadin van tiştan û demokrasiyê dixwazin. Desthilat piştrast dike ku ew reformên kûr dixwaze lê belê îtîbara wê ji ber dijwariya zextan pir daketiye.

Eynî weke berxwedanên neteweyî yên ereb li Sûrîyeyê yên pêvajoya sedsala XXemîn, îro jî rola mizgeftan a livandina civakê, rola motor a ciwanan, rola derdorên civakî yên ji alîyê aborî ve şerpeze û yên dûrî paytext û ya beşdarîya jinan mora xwe li serhildanê didin.

Herêma mezin a Bengalê li gor Delhî an jî Bombayê ji geşbûna ekonomîk hindiktir îstifade kir. Kêmbûna dînamîzma wê, rê li ber bilindbûna çînên navincî girt. Taxên wê yên xizan hê jî bi xurtî gundîyan ber bi xwe ve dikişîne. Ev hestê rûxîna îzafî têkçûna hilbijartinê ya komunîstan, gulana bihurî, îzah dike, komunîstên ku ji alîyê desthilatdarîya xwe ya zêdeyî sîh salan hatibûn bêzar kirin.

Hikûmeta komunîst a ku ji 1977ê û vir ve li Kalkûta û li Bengala Rojava desthilat bû, piştî ku di hilbijartina 13ê gulana 2011ê de têk çû, bû mijara henekên medyaya lîberal. Tevî ku Enîya Çepgir êdî zêde jî ne marksîst-lenînîst bû: Bûbû nêzîkî deh salan ku vê koalîsyona partîyên wek çepgir etîketkirî programeke neolîberal dimeşand. Ev bû sedem ku Xanim Mamata Banerjee û Kongreya Trinamool (KTM) wek menfaetperwerên gel ên herî mezin derkevin holê.