LMdK - Hejmar 28, Adar 2012 | Le Monde diplomatique Kurdî

Jînenîgarîya Cegerxwîn û berhemên wî

admin Mi., 14.03.2012 - 16:32

Yusuf Kaynak berîya ku Yekitîya Sovyetê hilweşe, berîya1991ê, li Beşa Zimanên Rojhilatê Navîn a Fakulteya Edebiyatê ya Zanîngeha Leidena Hollandayê şagird e û li ser "Wêjeya Kurdî ya li Tirkîye û Sûrîyeyê” tezekê amade dike. Ji bo vê yekê jî helbestvanê mezin yê kurdan ji xwe re dike mijara tezê: Cegerxwîn.

Jineke Xinanî: Çîroka "zilamê biçûk"

Şengul Ogur

admin Mi., 14.03.2012 - 16:35

Freûd li ser mît û efsaneyên neteweyan wiha dibêje: "Gelek pêkan e ku efsaneyên hemû neteweyan bermahîyên berovajîkirî ên xewneroşkên daxwazên wan bin, xewneroşkên dinyayî ên mirovahîya ciwan bin".

Belê, ji mît û efsaneyên neteweyan mirov dikare xwe bigihîne daxwaz û tirsên herî kûr ên wan neteweyan; mirov dikare di derbarê paradîgmaya wan neteweyan de xwe bigihîne agahîyên berfireh.

Matmayînên Ronyayê: Lal Laleş

Kejo Bajar

admin Mi., 14.03.2012 - 16:37

Di pirtûka Matmayinên Ronyayê de Lal Laleş bi helbestê di nav mijê de li bêhna şemamokan digere. Di vê rêwîtîya nav mijê de helbestkar tê li ser "Bîra Helbestkar" disekine. Di pirtûka navê wê "Romana Helbestkar" a Murathan Mungan de beşek li ser "Bîra helbestkar" e. Di axir zemanan de yên helbestan dinivîsin, diçin ser "Bîra Helbestkar", daqulî bîrê dibin û ji bîrê re helbestên xwe dixwînin. Ev bîra ku kevirên dora devê wê bi kilsê spîkirî, bersivê dide helbestkaran.

"Piştî vî temenî ez nabim koleyê kesekî"

Yado Ciwan

admin Mi., 14.03.2012 - 16:42

Hunermend Ciwan Haco bi albuma xwe ya ''Veger'' bû demeke di rojevê de ye. Haco, di albuma xwe ya navborî de stranek Aşik Daimi vegerandiye kurdî û distire. Ji hêla din ve bo stranek din bi Hülya Avşarê re duetek çêkiriye. Herdu hunermendên resenkurd ku bi tirkî disitirin vegerandine ser kanî û bingeha xwe. Ji ber vê yekê dibêje Haco, ''Jixwe sedem ew e ku me navê albuma xwe danîye ''Veger''. Gellek maneyên wê hene. Veger, vegera zaroktîyê ye, vegera zimên, vegera rihê muzîka kurdî ye…''

Vebîner û Fatîh

Maurice Lemoine

Doktor Livingstone, ma ez melheze dikim? di 1871ê de, li ser peravên gola Tanganykayê, hevdîtina sembolîk a rojnamevanê îngilîz-emrîkî Henry Stanley û mîsyonerê skoçî David Livingstone ku bi salan e haya me ji wan nemabû, bi têra xwe alîkarîya populerkirina îmaja vebîneran kir; wê ji wan di dema wan de lehengên navdar ên rastî çêkirin. Gilbert Grellet ji bo ku bide ser şopa efsaneyên wan yên li ser sînorên dinyaya tê zanîn, pişta xwe dide nivîsên ku li Le Tour du Monde (Gera Cîhanê) hatine weşandin. (1)

Peyvên Pasternak û bêdengîya Stalîn

Dominique Autrand

Gava bahsa ''Pasternak'' dibe, mirov zexteke tûj a kêfxweşîyê di navdilê xwe de hîs dike". Bi vê hevoka balkêş bîyografîya şahane (1) ya ku rojnamevan, helbestvan û romannivîsê rûs Dmîtrî Bykov li ser nivîskarê Doktor Jîvago nivîsiye û li Fransayê bi sernavê La justification/Piştrastkirinê (Denoël, 2005) tê nasîn, dest pê dike.

Stratejîyeke têkçûyî li dij Îranê

Gary Sick

Heger şerek li dij Îranê rû bide, herkes dê wenda bike. Hin alî, dîyar e difikirin ku ew dikarin xwe ji bandorên demkurt ên kujer biparêzin û dibe ku ev yek rast be. Lê belê di dema dûr û dirêj de wê ji bo hemû cîhanê berdêlên mezin yên siyasî, aborî û stratejîk hebin û pêşî li wan girtin wê ne mumkin be.

Romana polîsî ya çînî û Mao û Tao

Michel Imbert

Li Çînê wek li herderî, romanên polîsî nepenîyên civakeke weha nîşan didin ku li dij bertîlxurî, zarokrevandin, diz û durûtîyê têdikoşe... Lê belê, ne wek li welatên rojavayî, tawan ji nexweşîyeke ferdî bêhtir wek nedurustîyeke civakî tê dîtin. Ev cureyê edebiyatê ku piştî Şoreşa Çandî bi temamî winda bû, dîsa bala xwendevanan dikişîne.

Pentagon berê xwe dide Pasîfîkê

Michael Klare

Tevî ku hikûmeta îsraîlî tehdîda bombebarandina Îranê dike, Yekîtîya Ewropayê û Dewletên Yekbûyî cezayên xwe li dijî Komara Îslamî tund kirin –lê belê guman li ser gihîştina armanca îlankirî heye (nivîsara Gary Sick bixwînin). Di demeke weha de ku Amerîkaya ji ber krîz û têkçûna Iraq û Afgansstanê zayîfbûyî, dixwaze berê acilîyên xwe bide Pasîfîkê, Waşîngton hê jî bêhtir meraqdara vê rewşê ye.

Piştî şerê navxweyî, ji nû ve sazkirina pergaleke siyasî

Philippe Descamps

Maoîstên Nepalê tebaxa 2011ê vegerîyan ser hikum û bi pey pênc salên dudilîyên li ser tevlîkirina şervanên wan a di artêşa neteweyî de, pêvajoya aştîyê dîsa dest pê kir. Di komareke federal a nû de ya ku sînorên wê yên sazûmanîyê ne dîyar in, ew mecbûr in ku bi hêzên siyasî yên din re li hev werin da ku destûreke bingehîn berîya dawîya meha gulanê pesind bikin. Bi vî rengî, ew dixwazin nîşan bidin ku ew dikarin civakeke ji ber bertîlxurî û gendelîyê têra xwe pêşneketî biguherînin.