LMdK - Hejmar 28

Kurtedema berîya mirina xwe, nêrîna serekê Tevgera Dahatû ya Kurd Mîşel Temo (Mash´al Tamo) ew bû ku her çiqas ew xwe ji alîyê siyasî ve baş bi rêxistin kirine jî, lê dîsa di serhildana Suriyeyê de li gor rewşa pêwîst, têrker, cîyê xwe nestandine, sedem jî; ji ber ku rejîma Beşar Esad di çarçîta stratejîya xwe ya zeximbar de "jîrane livîyaye" û partîyên kurd jî biryardar ne ji bo serhildanê bûne. (1) Vê rewşê heta roja me jî hema bêje xwe neguhertiye. Tiştê zelal ew e ku partîyên kurd wê hîsê didin ku ew ji bo hemû alîyan vekirî ne.

"Bikarneanîna şidetê hîma bingehîn a bawerîya min e. Ew herweha hîma dawîn a îtîqada min e jî."
Mahatma Gandhi

Dema ku em behsa meseleya kurdî dikin, em behsa arîşeyeke weha tevlihev dikin, ku xwedî dîrokeke dirêj e û gelek alîyên wê yên civakî, aborî û çandî hene. Mesele, xwedî paşxaneyeke dîrokî û struktureke weha ye ku bandorê li ser gelek enîyên jîyanê dike. Ji ber vê yekê çaresernekirina meseleya kurdî dibe sedema encamên gelek giran. Ev encam dikarin, li jêr sê serenavan werin kom kirin:

Encama yekem, rûxandina manewî ye

Rêzgirtina mafên mirovan li Erebistana Suûdîyê ji rêzgirtina mafên mirovan a li Îranê ne baştir e. DYA bi qasî ku ji ti dewleteke din nakire, ji vê dewleta hevalbend petrolê dikire, gelo dibe ku ev yek sedema sereke ye ku qralîyeta wahabî, bi awayekî ecêb, ji ber binpêkirinên mafên mirovan pêrgî nerazîbûnên "civata navneteweyî" nayê.

Rewşa Sûrîyeyê û Tirkîye

Rojnameya brîtanî Daily Telegraph di 2ê adarê de li ser rewşa Sûrîyeyê nivîsî. Rojname dibêje ''Piştî serkeftina li Humûsê, bi hezaran li ber bextê yekîneyên Esad hatin hiştin'' û rojname herweha fikaran radigihîne ku sîvîl dê ji alîyê rejîmê ve werin ceza kirin.

Berî niha demeke nêzîk, sifeta kevneperestîyê bi hemû parêzvanên pîşesazîyê ve dihat zeliqandin. Lê niha, ji Parîsê ta Waşîngtonê, berbijêrên hilbijartina serokkomarîyê pesnê nûbicîhkirina berhemdarîyan didin... tevî ku wan bi xwe, yan partîya wan hişt ku derkevin. Li Fransayê, Nicolas Sarkozy têra xwe behsa karên pîşesaz dike, lê belê ew li hember bicîhbûna li Fasê ya mezintirîn kargeha Renault (dewlet hîssedara wê ye) ya ku wê erebeyên bazara ewropî çêke, bêçalak maye. Van jicîhbûnan şekil daye erd û nifûsan, wek li Seine Saint-Denis.

Rabûna otomobîla amerîkî, îxracatên pîşesazîya almanî; xuyabûna nûbicîhbûna yekîneyên berhemdarîyê... Lê rastîyên nexweşik ji paş axaftinan derdikevin holê.

Hema ku mirov behsa wan dike, hin xalên girîng yên hevdemîya me têgehên me yên herî naskirî şêlo dikin. Têkilîya di navbera mirov û heywanan de herwiha dibe sedema reaksîyonên bêjimar, ku di wan de dîmenên fîlozofî, zanistî û siyasî bi awayekî ku nema ji hev derkevin tevlihev dibin: Li ser bingeha lêpirsînê ya têgeha biesas a xwezayeke mirovî ya xwedî taybetmendîyên xusûsî, rewatîya ceribandinên li ser heywanan, an jî hîn bêtir a bikaranîna wan e, ku dikeve çarçoveya lêpirsîna me.

Teqîna santrala nukleer a Fukuşîma-Daîşîyê, piştî tsunamîya 11ê adara 2011ê, "bi awayekî xembar û eşkere nîşan da ka çawa ji welatekî xwedî teknolojîya herî pêşketî nehat ku ji heqê felaketeke wisa derkeve”. (1) Li gor Bernard Laponche û Benjamin Dessus bi tenê dersek heye ku divê mirov ji vê yekê derxe: Divê dev ji nukleerê were berdan. Herdû nivîskar fikrên nerast ku ber bi teorîya "yan nukleer, yan jî bi mûmê razî bin” ve diçin, analîz dikin.