LMdK - Hejmar 45, Tebax 2013

JÎYAN Û BERHEM

Çîroknivîs, romannivîs, wergêr Hesenê Metê di sala 1957an de li gundekî Erxenîyê (Navçeya Dîyarbekirê) ji dêya xwe dibe. Zaroktîya wî li gund dibihûre, dûre bi qasî deh salan li hêla Mêrsînê dimîne. Çend caran tê girtin û di girtîgehê de dimîne. Piştî cuntaya 1979an mecbûr dibe ku ji welêt derkeve. Bi qasî sê salan li Îran, Iraq û Sûrîyeyê dijî, di van deman de pêşmergetîyê jî dike. Di sala 1983yan de diçe Swêdê û li wir bi cih dibe. Ji wê demê vir ve li Swêdê dijî. Li Swêdê li dibistana bilind beşa grafîkê dixwîne, weşanxaneya Welat dadimezrîne û çend pirtûkan çap dike.

Gundîyekî amerîkî yê bi navê Joseph Glidden sala 1874an,  têlên rêsayî yên pêşî wekî çît li dora milkên li Great Plains danîbû. Ji wê demê ve têlên rêsayî bi yek carê bûn rêbazeka sîyasî ya pir girîng.

Eşkerekirinên Edward Snowden li ser mezinahîya bernameya kontrola elektronîk a National Security Agency (NSA) dikin ku pirsa destdirêjîya sazîyên amerîkî yên îstîxbaratê ya nav jîyana welatîyan were kirin.

Ne çîrokên xweşkok û ne jî pirtûkên reş, du berhemên nû, ji nû ve li nav dîroka Partîya Komunîst a Fransî (PCF) ya piştî Şerê Cîhanê yê Duyem ger û geştê dikin û bi xêra arşîv û hevpeyivînan dem û xemên wê rohnî dikin.

Dewletên Yekbûyî yên Amerî-kayê, Çîn, Ewropa û Rûsya: aktorên sereke yên li ser dika enerjetîk a dinyayê bi “şorişa gaza kevirê kîlê” re rû bi rû ne, çi tirsîyabin û zor li wan bûbe, çi jî ji bo ku ji vê xêrê sûdê wergirin hemûyan ji niha ve tedbîr girtin da ku xwe li gorî vê rewşa nû eyar bikin. Lê belê bêyî ku nîşan bidin ku ji wan tê ku encamên dema dirêj ên van serûbinîhevbûnan pêş bibînin.

Li welatên balkanan tesbîtkirina serjimara welatan hîç wekî karekî asayî yê ji bo amadekirina statîstîkan nayê dîtin: ew dibin sedema tevahîya pevçûnên sîyasî. Di encama karên tesbîtkirina serjimara welatan de nexşeyeka nasnameyên herêmî derdikeve holê.

Hunermendê peykertraşîyê yê îngilîz ê bi eslê xwe ji Afrîkaya Başûr, Bruce Clarke bi hezar şêwazî li ser sînîzm û fermanên hunera têgehîyê dixebite. Kevne-milîtanê li dijî apartheidê di berhemên xwe de behsa dîroka nûjen, nivîs û ragihandina bîra merivî û civatê dike.

Li Cezayirê, li navenda bajarê Cezayirê, Kolana Victor Hugo navê xwe ji serdema kolonyal ve parastîye. Lê jêrtira Kolana Didouche Mourad (berê navê wê Michelet bû) girêdaneka fereh a bi palmîyeyan xemilandî, di nava wê de cihekî herî rehet û xweş ê çandî yê paytextê heye: Pirtûkxaneya