Hejmara Hezîranê
Qeşmeriya spekulatorên piyasa ya aborî dijberiya civakî şiyar dike û ev jî cesaret dide hukumetan da ku mesafe bixe navbera xwe û piyasa ya aboriyê. Roja 20’ê Gulan’ê Serok Barack Obama banqekarên ku li hemberî projeya wî ya ji bo birêkûpêkirina Wall Street derketin, weke “lobîstên xêrnexwaz” îlan kir. Gelo kesên ku çekan îmze dikin wê heta kengê zagonên dewletan jî binivisînin.
Di şanonameya xwe ya bi navê “Faust” de helbestvanê navdar ê alman Johann Wolfgang von Goethe, welatiyekî alman weha dide axaftin:
“Ez di yekşem û rojên betlaneyan de ji xweşiya xwe re tiştekî baştir nizanim,
Ji sohbeteke li ser şer û bang û hewara şer,
Dema ku li dûr, gelekî li dûr li Tirkiye’yê
Gel dikevin qirika hev.
Mirov li ber pace radiweste, qedehka xwe xelas dike
Û li jêrê dibîne çawa kelek û keştiyên rengîn di çem de berjêr dixuricin;
Paşê mirov dilşa vedigere malê
Û bi du’ayan aştî û demên aştiyê pîroz dike.”
Teza min a pêşî ev e:
Komara ku 1923’an nû hatîbû damezrandin bû xwedî derfet ku sala 1963’an Peymana Enqere’yê bi Yekîtiya Ewrûpa ya Aborî (CEA) re mohr bike, lewra di dema şerê sar de ji ber sedemên jeostratejîk û jeopolîtîk, hêzên rojava nêzîkbûna Tirkiye ber bi Yekîtiya Sovyetan ve weke xeterekî didîtin.
Parlementer di ber re derbas dibin, lê plaketa li erdê, her tim li şûna xwe ye, nalive. “Pirsgirêkên mezin bi rêya civînan, gotûbêjan û bi rêya dengdanê, bi sebr û aramî û bi fedakarî dikarin werin çareserkirin.” Ev hevok di bin koka darekî de li ber deriyê Parlemento ya Ewrûpa’yê ya li Bruksel’ê li ser plaketekê hatiye kolan: “Di 6’ê Kanûn a 2001’ê de ji aliyê Seroka Parlementoya Ewrûpa’yê Nicole Fontaine ve hatiye vekirin.” Li vê derê tiştekî din heye ku bala mirovan dikişîne. Ew jî ew e ku di navbera nivîs û îmzeyê de logoyekê cih digire: “SEAP. Society of European Affairs Professionnals.
Bi 1,1 milyon xwendekarên xwe yên ku pirraniya wan ji çînên gel dihên, akademiya New York’ê yek ji akademiyên herî girîng ên Dewletên Yekgirtî ye. Di sala 1998’an de, pirsgirêkên bi heman rengî yên dijwar ên di barê perwerdehiyê de rû dabûn, îro wezîrê fransî yê Perwerdehiya neteweyî, Luc Chatel, komarparêz Rudolph Giuliani û her weha şeredarê bajêr xistiye nava tevgerekê, ji ber vê yekê ewlekariya dibistanên ku wek “yên dijwar” navdar bûne sparteyî hêza polêsên herêmî, Beşa Polês a New York’ê(NYPD) hatibû kirin.
Xanim Jill Biden, hemjîna Alîkarê Serokê Amerika’yê Joseph R.biden, di dema serdana xwe ya Paris’ê ya 5’ê Tîrmeha 2009’an de, da xuya kirin ku dibistana community colleges (kolejên civakî) “çareseriya pêşerojê ye” ji bo welatê wê.
Di roja 14’ê heman mehê de, Serok Obama –piştî bêdengiyeke salan- cara yekem li ser vê mijarê ket nava hewldanan û girîngî da pêşxistina kalîteya dibistanên bilind ên li welêt da ku rêjeya xwendevanên xwedî diploma, yên li Amerika ya Yekgirtî, di qada navneteweyî de bilind bike.
Li bajarên mezin ên tirkan, kurd rojane bi hewldanên qetilkirinê, êrîş, destdirêjî û dijûnan re rûbirû ne; ev jiyaneke rojane ya pêşhukim û dîtina dijminane ye. Ji bo welatiyên kurd, jiyana rojane veguheriye ya lidervehiştin û êrîşên bi ser kurdan de. Êrîşkar ji aliyê kesên xwediyê heman zêhniyet û fikrî ve tên parastin û ji aliyê pirraniyeke bêdeng ve bi awayekjî neyekser ji bo êrîşên bi vî rengî tên teşwîqkirin û kirinên wan tên rewa kirin.
Ji salên 1970’î û vir ve dikên siyasî yên ereb li dora sê helwestên “misilman” reng digirin: Sofî navdar in bi dengdana rejîmên heyî, Birayên Misilman bêhtir bi dijberî û dengdayîna li dijî rejîman tên nasîn, li aliyê din selefîst hilbijartinan weke hêmanekî ku civakê ji hev parçe dike dinirxînin û tercîh dikin ku xwe dûrî sindoqên hilbijartinan bigirin (beşa di çarçoveyê de bixwîne).